Oorzaken van en remedies tegen algenvorming in de vijver

Vijver als evenwichtig ecosysteem

Normaal gezien vormt je vijver een ecosysteem op zich: onder meer bacteriën zetten biologische afvalstoffen – uitwerpselen van vissen en andere waterdieren, en rottende plantdelen – om in voedingsstoffen voor waterplanten onder de vorm van stikstof. De vijverplanten geven op hun beurt zuurstof af aan het water waar onder andere de waterfauna dan weer op teert. Een goede maatstaf voor het evenwicht in je vijver is de helderheid van het water.

Oorzaken van algenvorming

Pas aangelegde vijvers hebben nog geen optimaal ecosysteem: er is sprake van een zeker onevenwicht. De vijver bevat meer voedingsstoffen dan de vijverplanten kunnen opnemen. Waarom er te veel voedingsstoffen in het water zitten, kan diverse redenen hebben. Feit is dat er sprake is van een teveel. Dat kan zijn:

• Te veel vissen in de vijver.
• Te veel zon op de vijver.
• Te weinig planten in de vijver.
• Te veel visvoer in de vijver.

Een reactie daarop is de vorming van algen, die ingezet worden om de natuurlijke cyclus te herstellen.

Hoewel bovenvermelde het vaakst voorkomen zijn er ook andere oorzaken mogelijk:

• Algen belanden in de vijver via nieuwe waterplanten.
• Algen worden meegevoerd in het water waarin men vissen transporteert.
• Wieren ontstaan via sporen in de lucht.

Kortom, algen kunnen van nature opduiken in je vijver of er per toeval belanden via nieuwe aankopen.

Algen of wieren

Het Latijnse woord alga, waar de benaming algen van afgeleid is, betekent letterlijk zeewier. Eigenlijk wordt er een onderscheid gemaakt  tussen zoet en zout water: in zoet water gaat het over algen, in zout water heeft men het over zeewier. Wieren en algen zijn dus identiek, zij het dat men ze linkt aan een ander watermilieu.

Algen zijn eencellige organismen die via het celmembraan voedingsstoffen uit het water opnemen. Deze voeding leidt tot groei, totdat de cellen zich in twee delen en elk deel een eigen leven gaan leiden.

Algen hebben geen wortels. Ze halen hun voedingsstoffen rechtstreeks uit het vijverwater en niet op de bodem.

Soorten algen

Men maakt een onderscheid tussen zweefalgen en draadalgen. We overlopen even de verschillen tussen de twee:

Zweefalgen:

• Visueel uit zich dit in groen water.
• Deze algen zweven door het water, omdat ze lichtjes elektrisch geladen zijn en elkaar bijgevolg afstoten.  

Draadalgen:

• Visueel uit zich dit in groene slierten in het water.
• Draadalgen hebben ook positieve gevolgen: ze geven veel zuurstof af en ze nemen overtollige voedingsstoffen op, wat goed is voor de vispopulatie van de vijver en de waterkwaliteit.
• Vissen eten draadalgen, al kunnen ze ze lang niet allemaal verorberen.

Voorwaarden voor algenvorming

Je zal merken dat je niet het hele jaar door op dezelfde manier last hebt van algen. Bepaalde factoren spelen een rol bij de vorming van algen. Geen algen zonder...

• voldoende voedsel in de vorm van nitraten en CO₂ bijvoorbeeld.
• veel zonlicht op de vijver.
• een temperatuur boven 8°C.
• niet te zuur water.

Onevenwicht herstellen

Hoe kan je een einde maken aan dat onevenwicht in je vijver? Eerst nadenken, dan pas handelen. Spoor eerst het teveel op dat voor het onevenwicht zorgt. Weet je wat er mis is met je vijver, dan pas kan je enkele maatregelen treffen. Denk daarbij aan enkele van de volgende oplossingen:

• Plaats meer planten in je vijver.
• Pas het visbestand aan aan de omvang van je vijver.
• Plant bij een teveel aan zon planten en struiken langs de vijver, die schaduw bieden.
• Ververs een deel van het vijverwater door vers kraantjeswater dat minder nitraat bevat.
• Koop een algendoder met uv-licht of ozon.
• Geef je vissen minder voedsel, uiteindelijk is er ook onder water heel wat lekkers te vinden.
• Verwijder draadalgen handmatig met een stokje of takje, probeer zweefalgen met een schepnet uit de vijver te nemen, al is dat laatste erg moeilijk. Afgestorven algen vormen immers weer voedingsstoffen.
• Test het water geregeld op nitraat en nitriet.
• Sommige bronnen raden aan om koper toe te voegen aan het vijverwater, maar hierbij werd geregeld vissterfte gerapporteerd vanwege een afwijkende watersamenstelling.

Rekening houden met algen bij vijveraanleg

Algenvorming is een veel voorkomend probleem bij pas aangelegde vijvers. Hoe voorkom je dat je meteen met algen opgezadeld zit in je vijver?

• Wees geduldig: een vijver moet kunnen groeien, je kan onmogelijk verwachten dat je een put met water, planten en vissen vult met meteen een evenwichtig ecosysteem als resultaat. Het geheel heeft tijd nodig om zich aan te passen.
• In een pas met water gevulde vijver plaats je best veel zuurstofplanten en andere vijverplanten, die nitraten opnemen uit het vijverwater.
• Essentieel is het om nu te wachten met het plaatsen van vissen in de vijver, deze produceren immers nitraat, wat de algenvorming stimuleert.