Oorspronkelijk was het godshuis de kerk van het sticht Essen, dat rond 845 werd opgericht door Altfrid, de bisschop van Hildesheim. Om dit sticht ontwikkelde zich later de stad Essen. De huidige kerk, die na de verwoesting in de Tweede Wereldoorlog wederopgebouwd werd, is een na 1275 gebouwde gotische hallenkerk van lichte zandsteen. Het octogonale westwerk en de crypte zijn bewaarde delen van de ottoonse voorganger. Ten noorden van de munster is een kruisgang aangesloten. Tot de belangrijkste schatten van de kerk behoort de Gouden Madonna, het oudste Mariabeeld ten noorden van de Alpen.
