Mercator standbeeld in historische centrum Leuven (Leuven)

Gerardus Mercator is in 1512 geboren in het Oost-Vlaamse Rupelmonde ten zuidwesten van Antwerpen en ten oosten van Gent als Gerard De Kremer. Zijn jeugd bracht hij in Gangelt (Duitsland) door waar zijn vader schoenlapper was. Hij ging daar ook naar de latijnschool. Zijn vervolgopleiding kreeg hij bij de beroemde humanist Macropedius van de 'Broeders des Gemenen Levens' in 's-Hertogenbosch, waarna hij aan de Universiteit Leuven studeerde. Inmiddels had hij zich bekwaamd in de graveerkunst. Daarin was hij zo ervaren dat de instrumentmaker Gaspard van der Heyden hem geheel of gedeeltelijk de koperplaten voor de nieuwe aard- en hemelglobe van Gemma Frisius liet graveren. Deze beide werken, die omstreeks 1537 verschenen, zijn de oudst bekende van Mercator.
Mercator bereikte de voor zijn tijd zeer uitzonderlijke leeftijd van 82 jaar. Het hadden er nochtans heel wat minder kunnen zijn. In 1544 werd hij samen met een groep Leuvense burgers op verdenking van Lutheranisme door de Inquisitie gearresteerd. Na enkele maanden werd hij vrijgelaten maar al zijn bezittingen werden aangeslagen. Zijn medeverdachten wachtte een wreder lot: ze werden onthoofd of belandden op de brandstapel. Antonia van Roesmaele werd echter levend begraven. Of Mercator door deze gebeurtenis Vlaanderen heeft ingeruild voor het Rijnland is niet bekend. Het lijkt onwaarschijnlijk, omdat hij na zijn vrijlating nog acht jaar in Leuven heeft gewerkt. In 1552 verhuisde hij naar Duisburg in Duitsland, waar een Luthers regime heerste.