Sint-Agnesbegijnhof in Sint-Truiden (Haspengouw)

Het begijnhof van Sint-Truiden werd midden 13e eeuw gebouwd op land dat abt Willem van Rijkel van de benedictijnererabdij van Sint-Trudo schonk aan de mulieres religiosae, de "religieuze vrouwen" of begijnen die toentertijd verspreid over de stad woonden. Het gebied lag bij de Cicindriabeek in het gehucht Schurhoven ten noordoosten van de stad. Het betekende de aanvang van een bloeiende vrouwengemeenschap aan de rand van de stad. In zijn glorietijd woonden er meer dan 200 begijnen. De begijnhofpastoors werden benoemd door de abten van Sint-Trudo. De stad Sint-Truiden verleende de begijnen belastingvoordelen, wat soms jaloezie opwekte bij de burgers van de stad.

Van het terrein werd ongeveer de helft bebouwd, terwijl de rest in gebruik was als kerkhof, bleekveld, moestuin of boomgaard. Het complex was ommuurd; van de muur zijn nog enkele fragmenten over aan de noordwestzijde. De inmiddels verdwenen poort lag aan de weg Schurhoven. De woningen van de begijnen en enkele voorzieningen, waaronder een hoeve en een infirmerie, waren gesitueerd rond een centraal gelegen kerkgebouw. Deze kerk, gewijd aan Sint-Agnes, werd in drie fasen vanaf 1258 gebouwd. In de eerste fase werd de westgevel en de meest westelijke traveën van het schip gebouwd. Het gotische koor werd rond 1300 voltooid. De derde bouwfase (1507-10) omvatte het middendeel van de kerk. In die tijd werd ook het houten tongewelf aangebracht. In de 17e eeuw werden de muurschilderingen overgeschilderd, omdat ze niet meer pasten bij de toenmalige opvattingen. In de 18e eeuw kreeg de kerk een barokke aankleding.

De meeste woonhuizen zijn in de loop van de 17e of 18e eeuw gebouwd, toen de oorspronkelijke vakwerkhuizen wegens brandgevaar werden vervangen.

In de Franse tijd, in 1798, werd het begijnhof door de Fransen onteigend en verkocht aan de hoogste bieder, baron Michel-Laurent de Sélys-Longchamps. Kort daarna kwam het in bezit van de familie de Pitteurs. De laatste begijn, Marie-Anne Odendael, overleed in 1860. In hetzelfde jaar werden in de begijnhofkerk de middeleeuwse muurschilderingen herontdekt.

In 1928 werd de kerk wegens bouwvalligheid voor de eredienst gesloten. In 1933 werd deze oudste begijnhofkerk van Vlaanderen beschermd als monument. In 1934 schonk barones Mathilde de Pitteurs-Hiegaerts de kerk aan de stichting Vrienden van het Begijnhof, waarna de kerk werd gerestaureerd en dienst ging doen als tentoonstellingsruimte.[1] In 1970 werd de begijnhofkerk door de Vrienden van het Begijnhof aan de provincie Limburg overgedragen. Een tweede grote restauratie, van 1975 tot 1981, omvatte onder meer de conservatie van de middeleeuwse muurschilderingen. Tot 1997 werd de kerk gebruikt als Provinciaal Museum voor Religieuze Kunst en vonden er opnieuw enkele grote tentoonstellingen plaats.[2]

Momenteel functioneert de kerk als tentoonstellings- en concertruimte. In 2008 werd het 750-jarig bestaan van het begijnhof herdacht met nieuwe publicaties en een reeks activiteiten.[3] Het begijnhof is een belangrijke toeristische attractie in Sint-Truiden en is overdag openbaar toegankelijk.