Iedere vrouw slaapt wel eens een nachtje minder goed, met uren van tobben, piekeren, woelen en draaien. Als dat af en toe gebeurt, is dat perfect normaal en helemaal niet erg. De mens kan wel tegen een stootje. Problematischer wordt het als die slechte nachten eerder de regel in plaats van de uitzondering worden en je leven overdag er onder lijdt. In dat geval spreken we over een slaapstoornis.

Welke slaapstoornissen?
De meeste stoornissen zijn onder te brengen in vier grote groepen slaapstoornissen:

• stoornissen van het in- en doorslapen (insomnia)
• stoornissen van te veel slapen overdag (hypersomnia)
• stoornissen van het waak-slaapritme
• stoornissen tijdens de slaap (parasomnia)

Insomnia
Slaapstoornissen van het in- en doorslapen noemen we in medische termen ook wel insomnia of slapeloosheid. Slapeloosheid is er in allerlei vormen en maten, maar het komt er op neer dat je heel moeilijk in slaap valt, en midden in de nacht of vroeg in de ochtend wakker wordt. De oorzaak van insomnia kan zowel bij interne (lichamelijke of psychologische) factoren liggen zoals stress, depressie, een angststoornis, ademhalingsziekten, neurologische aandoeningen, als bij externe factoren zoals lawaai, ploegendienst, voeding en geneesmiddelen.

Parasomnia
Parasomnia zijn abnormale verschijnselen of gedragingen die voorkomen tijdens de slaap, zoals slaapwandelen, ritmische bewegingsstoornissen (bijvoorbeeld hoofdbonken en het draaien van het lichaam), nachtelijke paniekaanvallen, nachtmerries, praten in de slaap en tandenknarsen. De meeste parasomnia stellen niet veel voor en verdwijnen ook weer met de leeftijd. Als je op regelmatige tijdstippen gaat slapen en voldoende uren slaapt, kan je deze verschijnselen tot een minimum beperken. Vermijd liever het gebruik van medicatie of beschouw het als je laatste redmiddel.

Hypersomnia
Wie lijdt aan hypersomnia is overdag heel vermoeid en valt snel in slaap. Het normale, dagelijkse leven kan zodanig verstoord raken en de patiënt functioneert minder goed. De belangrijkste hypersomnia zijn narcolepsie en slaapapneu.

Narcolepsie is een neurologische stoornis die gelukkig niet zo heel veel voorkomt. Mensen met narcolepsie zijn zo moe dat ze overdag opeens in slaap kunnen vallen, voor een paar minuten tot een kwartier. Dit kan gebeuren op het werk, in de winkel, op school, maar ook tijdens het autorijden. Daarnaast kunnen ook spierverslappingen en -verlammingen optreden.

Apneu betekent letterlijk 'geen lucht'. Tijdens de slaap valt de ademhaling uit of raakt deze geblokkeerd in de keel. Doordat je hersenen zich te veel moeten bezig houden met de ademhaling, missen ze voldoende diepe slaap. Bij een apneu gebeurt dat meer dan vijf keer per uur.    

Stoornissen van het slaap-waakritme
Als je moeite hebt met wakker blijven, wakker worden of in- of doorslapen op bepaalde tijdstippen, ligt de oorzaak bij een verstoring van je biologische klok. Externe factoren als onregelmatige slaappatronen, ploegendienst of jetlag kunnen je biologische klok flink in de war schudden, maar ook een vertraagd- of vervroegd-slaapfasesyndroom kan roet in het eten gooien. Bij deze stoornissen ligt het gebruikelijke tijdstip van inslapen respectievelijk uren later of vroeger dan het ideale inslaapmoment. Daardoor ben je 's ochtends moeilijker te wekken of juist heel vroeg wakker. In dat geval kan lichttherapie of een supplement melatonine helpen.

Uiteenlopende oorzaken
Blijft het niet bij af en toe een slechte nacht, en lijd je aan een slaapstoornis, dan moet je zo snel mogelijk de oorzaak achterhalen. Ga hiervoor langs bij je huisarts, ook al wil je zelfhulp toepassen. Ligt de reden van je slapeloosheid niet bij externe factoren, denk dan eens aan lichamelijke of psychiatrische factoren zoals:

• rusteloze benen
• astma
• brandend maagzuur
• overactieve schildklier
• maagzweer
• chronische pijn
• nachtelijke hartkramp
• overmatige spiertrekkingen
• slaapapneu
• hartinsufficiëntie
• chronische pijn
• fibrositis (bindweefselontsteking)
• Alzheimer
• Parkinsonangst- of paniekaanvallen
• depressie
• fobie
• dementie
• posttraumatisch stress-syndroom

Vrouwen in het nadeel
Helaas voor jou hebben vrouwen meer last van slapeloosheid dan mannen. Dit is vooral te wijten aan de vrouwelijke hormonen oestrogeen. Als je een verlaagd oestrogeenniveau hebt, bijvoorbeeld tijdens de overgang, daalt de productie van serotonine; een neurotransmitter die je nodig hebt om te kunnen slapen. Ook een lage productie van het hormoon progesteron kan je slaap verstoren, omdat het de ontspannende werking van de neurotransmitter GABA (gamma-aminoboterzuur) belemmert. Zo is de slapeloosheid die gepaard gaat met het begin van de menstruatie (premenstrueel syndroom), een gevolg van een plots dalend progesteronniveau.

Ben jij een nachtuil of een vroege vogel? Doe de test!