Tegenwoordig bestaat er voor elk kwaaltje een pil. Ook als we een nachtje slecht geslapen hebben, durven we al naar de slaapmiddelen te grijpen. Het lijkt een snelle, makkelijke oplossing: 'één pilletje en ik slaap weer als een roos'. Maar zo eenvoudig ligt het niet. Er kleven namelijk een legio nadelen aan het langdurig gebruik van slaapmiddelen.

Nadelen van slaapmiddelen
Aan het gebruik van slaapmiddelen kleven meer nadelen dan voordelen, zeker als je ze langer dan een week slikt.

• Slaapmiddelen pakken enkel de gevolgen aan van je slapeloosheid, maar niet de oorzaak. Zodra je het gebruik stopt, komen die onderliggende problemen weer naar boven.
   
  Slaapmiddelen werken verslavend, zowel geestelijk als lichamelijk. Enerzijds werkt het als een conditionering en begin je de pil te associëren met een goede slaap zodat je op een gegeven moment moeilijk zonder kan. Anderzijds krijg je na een paar weken al last van ontwenningsverschijnselen als slapeloosheid, angst, prikkelbaarheid en concentratieproblemen. Voor je het weet, zit je in een vicieuze cirkel.
  
• Na een of twee weken is het effect van slaapmiddelen al uitgewerkt doordat je hersenen zich aanpassen aan de medicatie. Om hetzelfde effect te krijgen, moet je dus een steeds hogere dosis nemen. 
  
• Het gebruik van slaapmiddelen gaat vaak gepaard met bijwerkingen zoals sufheid of zelfs slaperigheid overdag, geestelijke en lichamelijke verslaving, spierverslapping, coördinatieproblemen, geheugenverlies of verwardheid, somberheid en een verminderde sexdrive.
  
• De kwaliteit van je slaap gaat achteruit door het gebruik van geneesmiddelen. Inslapen gaat beter, maar je slaapt oppervlakkiger waardoor je overdag niet uitgerust bent.
  
• Slaapmiddelengebruik beïnvloedt je coördinatie en reactievermogen waardoor je wat wankel op de benen kan staan. Dit is vooral voor oudere mensen gevaarlijk omdat ze sneller een val kunnen maken.

Een goede reden
Eén slecht nachtje is dus geen reden om naar een slaapmiddel te grijpen, maar ook chronisch gebruik is af te raden. Alleen in geval van tijdelijke slapeloosheid die voortkomt uit plotse stress, bijvoorbeeld een overlijden, examen of ziekenhuisopname, kan een slaappil je er bovenop helpen. Je neemt dan best de kleinste dosis, voor een zo kort mogelijke periode. In de praktijk komt dit neer op niet meer dan enkele weken onafgebroken gebruik. Elk gebruik moet uiteraard gebeuren in samenspraak met je huisarts.

Verschillende types slaapmiddelen
De meeste slaapmiddelen behoren tot de categorie van de benzodiazepines, die sinds de jaren zestig de barbituraten en meprobamaat vervangen. Voorbeelden van benzodiazepines zijn Loramet, Euhypnos, Loridem, Serenase, Temesta en Noctamid. Dit type slaapmiddelen werkt in op je centraal zenuwstelsel en heeft een ontspannend, slaapverwekkend, angstverlagend en spierverslappend effect. In tegenstelling tot hun voorgangers zijn benzodiazepines relatief veilig voor je lichaam, maar zoals hierboven vermeld, kunnen de nadelen tellen.

Naast de benzodiazepines komen er meer en meer slaapmiddelen op de markt die minder lang doorwerken, de samenstelling van de slaap minder aantasten, een meer natuurlijke slaap stimuleren en minder bijwerkingen hebben, zoals Zopiclon, Zolpidem en Zaleplon.

Ten slotte worden de antihistaminica tegen verkoudheid, allergie of jeuk gebruikt als slaapmiddel, en ook slaapbevorderende antidepressiva.

Alternatieven
In plaats van direct naar de slaappillen te grijpen, kan je beter andere middeltjes
gebruiken om je slapeloosheid te overwinnen. Simpele trucjes als lichaamsbeweging, een warm bad, een beker warme melk of betere bedtijdgewoonten kunnen al wonderen verrichten. Soms kan praten met familie of vrienden helpen, zeker in stresserende periodes. Ook kruidentherapie, homeopathie en relaxatietechnieken als yoga zijn het proberen waard.

Aarzel niet om hulp te zoeken bij je huisarts; hij of zij kan nagaan of je probleem geen medische oorzaak heeft, je helpen betere slaapgewoonten te ontwikkelen of je doorverwijzen naar een slaaponderzoekscentrum.

Tips voor verstandig gebruik
Ben je ondanks alles toch overtuigd dat je slaapmiddelen wilt gebruiken, denk dan aan het volgende:

• Slik enkel slaapmiddelen op voorschrift.
• Gebruik maximaal een maand slaapmiddelen.
• Combineer geen slaapmiddelen.
• Overschrijd nooit de voorgeschreven dosis.
• Lees de bijsluiter aandachtig.
• Combineer slaapmiddelen nooit met alcohol of drugs.
• Check of je medicatie de rijvaardigheid beïnvloedt.
• Zorg ervoor dat jij en je partner niet tegelijkertijd slaapmiddelen gebruiken.
• Las af en toe een nachtje in zonder slaappil.
• Bouw je gebruik geleidelijk af.

Lees ook: Tien slaapmythes ontrafeld.

Ben jij een nachtuil of een vroege vogel? Doe de test!

Lees ook onderstaande artikels:

Zin en onzin van slaapmiddelen

Creëer een rustgevende slaapkamer

Voedingstips voor een gezonde nachtrust

Welke voeding verstoort mijn slaap?

Een goede nachtrust begint bij ontspanning