Laat je niet foppen: een bonsai is niet gewoon een boompje in een pot. Het kunstzinnige aspect is daarvoor veel te belangrijk. In wat volgt een beknopte handleiding over bonsais.
Geïdealiseerde miniatuurboom
De letterlijke vertaling van bonsai is boom in pot. Zo worden ze ook verkocht in tal van supermarkten, maar niet elk boompje dat men in een lage pot plant is een bonsai. Belangrijk is dat je een artistiek gevormd boompje kiest waarbij men duidelijk de bedoeling had de natuur te herscheppen én te idealiseren.
Via technieken als snoeien, uitdunnen, bedraden, afbranden... probeert men de ideale vorm te creëren. Het voorbeeld is de grote broer van het boompje. Die gaat men proberen te na te bootsen, maar dan ettelijke keren verkleind. Zo moet de bonsai oud en karaktervol lijken, een element van schoonheid als het ware.
Klimaat
Hét ideale klimaat voor bonsais bestaat niet, omdat er eenvoudigweg zo veel verschillende boomsoorten gebruikt worden. Dat variëert van gematigde, over subtropische naar tropische soorten, met elk eigen klimaateisen. Informeer je dus goed over de boomsoort als je een bonsai aankoopt.
Bonsai in de tuin
Vele mensen weten het niet, maar bepaalde bonsais mag je gewoon in je tuin plaatsen. Het betreft dan gematigde boomsoorten die gedijen in West-Europa. Waar moet je wel op letten?
-
Plaats de bonsai niet op een te winderige plaats.
-
Zorg ervoor dat er langs alle kanten voldoende licht komt. Takken die zich voortdurend in de schaduw bevinden, kunnen afsterven door gebrek aan licht.
-
Zet de bonsai met schaal en al in een tweede ondiepe schaal water zodat de grond niet uitdroogt.
-
Plaats een bonsai niet in de felle middagzon.
-
Opgelet met hitte.
-
Overwinter de bonsai in een serre of beschermd in de tuin onder dennentakken, noppenfolie, stro... het zorgt ervoor dat de wortelkluit niet te sterk afkoeld en kan bevriezen. Wel opletten dat de kluit niet te nat blijft.
-
Tijdens het overwinteren is voldoende licht belangrijk om je bonsai heelhuids de lente in te loodsen.
Bonsai in huis
Tropische en subtropische bonsais houden niet van ons koele klimaat. Je kan ze dan ook beter een plaatsje binnenshuis geven. Wat is de ideale plaats voor een bonsai in de huiskamer?
-
Plaats de bonsai bij voorkeur aan een raam op het oosten of weesten. -
Zorg ervoor dat de bonsai niet in de felle middagzon staat.
-
Een plekje dichtbij een verwarmingselement zoals radiator of kachel is niet aan te raden. De luchtvochtigheid is sowieso al laag in huis, verwarmde lucht is nog droger. Ook de warmte doet meer kwaad dan goed.
-
Draai de bonsai elke maand zo’n 180°, dan krijgt hij langs alle kanten dezelfde hoeveelheid licht.
-
Plaats de bonsai in een tweede schaal die je vult met steentjes en wat water. Zorg er wel voor dat je bonsai geen natte voeten heeft! Een andere mogelijkheid is regelmatig sproeien.
-
Let op dat de bonsai niet in de tocht van een raam of deur staat, vooral als het buiten kouder is.
-
In de zomer mag je de bonsai een plaatsje in je tuin geven.
-
Verstop (sub)tropische bonsai ’s nachts niet achter een gordijn, de temperatuur zakt daar te sterk.
-
Plaats bonsais in winterrust op een koele zolder waar het tussen 4 en 10°C is.
Stijlen
Een bonsai is niet zomaar een bonsai. Er zijn verschillende stijlen gaande van een schriel boompje tot een heus minilandschap vol boompjes. Een greep uit het aanbod van stijlen:
-
Chokkan of rechtopgaande stijl - Bonsai met rechte stam en symmetrische opbouw van de takken
-
Shakkan of hellende stijl - De stam volgt een hoek van +- 70°.
-
Moyo-gi of gebogen opgaande stijl - De stam vertoont verschillende kronkels waarbij de takken asymmetrisch verdeeld zijn.
-
Kengai of cascadestijl - Naar beneden groeiende bonsai zodat de kruin een flink stuk onder de potrand komt.
-
Han-Kengai of half-cascadestijl - Naar beneden groeiende bonsai, maar de kruin komt maar tot net onder de potrand.
-
Bunjingi of literatistijl - Bonsai met hoge kruin en lange, kale, kronkelende stam
-
Hokidachi of bezemstijl - Kaarsrechte stam waarbij alle takken vanuit één punt ontspruiten en zo een bolvormige, dichtbegroeide kruin vormen
-
Sharimiki of drijfhoutstijl - Bonsai met kale stukken stam die wit uitslaan doordat ze gebleekt zijn met kalkzwavel
-
Seki joju of wortels-over-steenstijl - Bonsaiboom die op kale, rots (lees: steen) groeit
-
Sokan of dubbelstammige stijl - Twee stammen waarbij de ene duidelijker duikker en langer is dan de andere
-
Kabudachi of meerstammige stijl - Een bosje met meerdere stammen die ontspringen uit dezelfde wortelhals.
-
Yose-ue of groepsbeplanting - Groepjes bonsaibomen bij elkaar geplaatst
-
Saikei of landscchap - Een nagebootst landschap met verschillende bomen en anere natuurlijke materialen
Bonsai water geven
Bonsais plaats men steeds in ondiepe potten en schalen. Je zou denken dat ze dan niet genoeg water kunnen vasthouden, toch is een goede afwatering erg belangrijk. Zo kan er nooit te veel water of mest in de pot blijven staan, wat kan leiden tot wortelrot of –verbranding.
-
Bonsai in huis - Houd de grond licht vochtig. Geef dus regelmatig water. Sommige bonsaisoorten groeien in de winter gewoon verder en moeten het hele jaar door vochtig gehouden worden. Andere hebben een duidelijke rustperiode, waarin ze minder vaak water nodig hebben. Omdat de lucht binnenshuis droger is dan de buitenlucht - zeker tijdens de koude wintermaanden wanneer de verwarming opstaat - besproei je je kamerbonsai best geregeld. Let wel op dat je niet sproeit in volle zon, want dan verbranden de blaadjes.
-
Bonsai in de tuin - Op de winterperiode na hebben tuinbonsais elke dag water nodig. Geef bij voorkeur ’s avonds water, dan kan de zon de bladeren niet verbranden en de plant heeft meer tijd om het vocht op te nemen. Gebruik een fijne broes. Op warme zomerse dagen zal je zelfs meerdere keren per dag water moeten geven. Vooral de wind zorgt ervoor dat buitenbonsais geen te natte voeten krijgen of behouden. Sommige boomsoorten verliezen in de winter hun bladeren, dergelijke bladverliezende bonsais zijn in de winterperiode in rust en hebben slechts weinig water nodig.
Bonsai bemesten
Als je je bonsai mest geeft, moet je opletten dat je niet te veel voedingsstoffen geeft. Ook hier weer spelen de ondiepe schalen en potten de bonsai parten. Geef daarom slechts de helft van de aanbevolen hoeveelheid mest voor kamerplanten of gebruik speciale bonsaimest. Ook belangrijk is dat je altijd bemest op een vochtige grond, anders verbranden de wortels.
Wat mest betreft, kan je kiezen tussen vloeibare mest of mest in korrelvorm. Vloeibare mest werkt snel, maar is vluchtig. Korrels werken langzaam in en geven over een langere periode voedingsstoffen af.
Geef bonsais in de lente en vroege zomer veel stikstofrijke mest met een hoge N-waarde. Vanaf september hebben de boompjes nog maar weinig stikstof nodig. In de wintermaanden hebben bonsais amper of zelfs geen mest nodig.
Heb je je bonsai pas verpot? Geef dan de eerste maand zeker geen mest aan het boompje.
