Afrikaanse vetplant
De benaming lithops is afkomstig uit het Grieks. ‘Lithos’ betekent steen, lithops betekent bijgevolg steenachtig. De vetplantjes zien er dan ook uit als stenen. De reden daarvoor is te zoeken in de natuurlijke omgeving van deze levende stenen. Ze hebben hun biotoop in rotsachtige omgevingen met kiezelstenen in Afrika, met name Zuid-Afrika en Namibië: de ideale vorm van camouflage en bescherming.
Anatomie
Eigenlijk is maar een klein deel van de plant zichtbaar: enkel de afgeplatte bladeren steken boven de aarde uit. Waarom lithops voor een groot deel onder de grond verborgen zit? Deze levende stenen groeien van nature in een Afrikaans klimaat dat gekenmerkt wordt door hitte en droogte. Onder de grond zijn ze beter beschermd hiertegen.
Een duidelijke stengel hebben deze levende stenen niet. Wel vallen meteen bolvormige en vlezige bladeren op die dicht tegen elkaar staan: de zogenaamde lichaampjes. Tussen deze bladeren bevindt zich het meristeem, een gleuf met deelweefsel voor de ontwikkeling van nieuwe bladeren en bloemen. Oude bladeren sterven af vanaf het ogenblik dat nieuwe bladeren opduiken. Hoeveel lichaampjes lithops krijgen als ze volwassen zijn, hangt af van de variëteit: er zijn er die nooit meer dan één of twee lichaampjes hebben, andere meer dan twintig.
Veel licht en warmte
Aangezien deze planten een tropisch klimaat gewoon zijn, zijn het in onze streken ideale kamerplanten. Vooral in de zomer hebben de levende stenen veel warmte en licht nodig.
Plaats de plantjes aan een raam of in een kas op het zuiden. Als de plantjes niet veel licht krijgen, verliezen ze hun compacte en steenachtige look. Ze worden groter én zwakker. Bovendien bepaalt de hoeveelheid licht die ze in de lente en zomer krijgen, of de plantjes al dan niet bloeien.
Hoge temperaturen zijn geen probleem voor de steentjes, zolang er maar genoeg luchtbeweging is. Goed ventileren is dus belangrijk tegen oververhitting. Lukt dat niet, dan moet je ze wat afschermen van de zon, met glasgordijnen bijvoorbeeld.
Droge en koele winter
In de winter en lente verkiezen lithops een ruimte waar het wat koeler is. Het mag echter niet vriezen. Treedt er in de herfst al vorst op, dan moet je vroeger stoppen met water geven.
In deze koude periode worden de planten volledig droog gehouden. Ondertussen zal lithops nieuwe lichaampjes aanmaken, terwijl ze zich voeden met de reserves in de oudere lichaampjes.
Als het oude lichaampje begint de verschrompelen en te verdrogen, mag je opnieuw water beginnen geven. Meestal is dat ergens tussen mei en juli, afhankelijk van de variëteit.
Oude lichaampjes of bloemstengels kan je wegknippen wanneer ze uitgedroogd zijn: gebruik hiervoor een klein schaartje of een pincet.
Lithops water geven
Lithops moet je alleen water geven tijdens hun actieve groeiperiode. In de zomer hebben de levende steentjes af en toe wat water nodig. Dompelen is beter dan gieten. Tussen twee waterbeurten moet je het grondmengsel wat laten opdrogen. Droog of nog vochtig? Dat kan je gemakkelijk testen met een houten satéprikker die je even in de potgrond stopt. Blijft er iets aan kleven? Dan is de ondergrond nog voldoende vochtig.
Geef liever te weinig dan te veel water. Weet dat een gezonde, volwassen plant gemakkelijk twee jaar zonder water overleeft in ons klimaat. Zolang de lichaampjes er stevig uitzien, hebben ze niet veel water nodig. Op hete dagen is het trouwens normaal dat ze wat rimpels vertonen. Door te veel water kunnen ze rotten, en dat vooral in koele en/of vochtige omstandigheden met weinig ventilatie.
Lithops in de serre
Als je lithops niet in huis wil kweken, kan je ze ook in een kas of serre plaatsen. Waar moet je dan op letten?
In de eerste plaats kan de temperatuur in een glazen huis sterk oplopen in de lente en zomer; de steentjes kunnen dan verschroeien. Daarom moet je schermen aanbrengen zodat de plantjes wat schaduw hebben. Vergelijk het met glasgordijnen die zorgen voor diffuus zonlicht. Vooral lithops met nieuwe lichaampjes of steentjes die een plekje in de schaduw gewoon zijn, zijn kwetsbaar voor een overdosis aan licht en dus ook warmte.
In de tweede plaats moet je opletten met muizen, slakken en rupsen. Deze beestjes zijn immers verzot op lithops.
Kweken met lithopszaden
In plantencentra vind je niet alleen volwassen lithops, maar ook zaden waarmee je zelf aan de slag kan gaan om 'stenen' te kweken. Ook op het internet wordt een ruime keuze aan zaden aangeboden.
Lithops kan je gemakkelijk uit zaad kweken. Binnen enkele dagen ontkiemen de zaden al. Zaai in een zanderige ondergrond en bedek de zaden met een dun laagje grof zand. Na twee jaar heb je een stevig plantje met een mooi patroon.
Houd er rekening mee dat je zaailingen het hele jaar door water moet geven. Ze hebben een lichte en luchtige standplaats nodig.
Als je zaailingen verpot, moet je een groot deel van de plantjes in het grondmengsel planten. Op het grondoppervlak brengt men meestal een laagje decoratieve steentjes aan. Dit oogt niet alleen mooier, maar ondersteunt ook de lichaampjes. In aquariumzaken heb je meestal een ruime keuze in kiezelsteentjes.
Gebruik een speciaal grondmengsel voor cactussen of een gewoon potmengsel waar je wat kiezel of zand aan toevoegt voor een goede drainage. Lithops heeft weinig voeding nodig: geef slechts af en toe wat mest voor kamerplanten.
Gebruik bij voorkeur kleine, rechthoekige potjes. Die zijn handiger in gebruik: ze bevatten meer grond en je kan ze gemakkelijker schikken. Reken een diameter van 5 cm voor plantjes met één lichaampje en 7,5 of meer voor plantjes met twee of meerdere lichaampjes.
Lithops kopen
Wil je eerst experimenteren met volwassen plantjes? Lithops worden te koop aangeboden in plantencentra en bij gespecialiseerde kwekers van cactussen en/of vetplanten. Bij deze laatste vind je een veel groter aanbod. Vooral verzamelaars trekken naar kwekers om hun verzameling lithops uit te breiden. De verleiding om een hele collectie aan te leggen is erg groot. De plantjes zijn nu eenmaal klein en groeien traag, waardoor je weinig last hebt van plaatsgebrek voor je verzameling. Daarnaast zijn er meer dan 200 variëteiten en nog meer kruisingen met heel veel variatie in kleuren en patronen. Keuze genoeg dus.
