Molensteen als waterelement

Molenstenen

Vroeger gebruikte men een koppel molenstenen of maalstenen om graan tot meel te vermalen: de ligger en de loper. Typisch aan molenstenen zijn de uitgekapte groeven op de verder gladde stenen. Deze sleten af door het gebruik, waardoor ze geregeld gescherpt moesten worden.

Aanvankelijk gebruikte men blauwe stenen van gestolde lava uit de Eifel. Vanaf het begin van de 20^ste eeuw waren er kunststenen in de handel verkrijgbaar die uit diverse materialen bestonden.

Authentieke molenstenen zijn tegenwoordig moeilijk te vinden en als je ze vindt, zijn ze ontzettend duur. Wel kan je kunststenen van glasvezel kopen, deze zijn veel lichter dan molenstenen en dus gemakkelijker te ondersteunen. In het begin lijken ze misschien nog niet op de originele exemplaren, maar met een beetje geduld krijg je een oppervlak bedekt met algen, waardoor het veel echter lijkt.

Kant-en-klare molensteenset

In vijver- en tuincentra kan je kant-en-klare molensteenpakketen kopen. Alles wat je nodig hebt, zit erin: een kunststof molensteen, een wateropvangbak, materiaal om het geheel te bevestigen én een pomp. Om het je nog gemakkelijker te maken, zit er een handleiding bij waarin de plaatsing stap voor stap wordt uitgelegd.

Zelf knutselen met vijverfolie

Handige Harry’s en Harriëttes kunnen zelf een molensteenconstructie in elkaar knutselen. Je bent er wel even zoet mee, maar het resultaat is meestal bevredigender dan een molensteenkit die je in de winkel koopt. De instructies luiden als volgt:

• Graaf een ronde kuil, die qua afmeting iets groter is dan de molensteen zelf.
• Bedek deze kuil met vijverfolie, die je op zijn beurt kan beschermen met een vezelmat.
• Graaf een rand uit rond de kuil waarop je de molensteen laat rusten.
• Bedek ook deze rand met vijverfolie.
• Waak erover dat de constructie zo waterdicht mogelijk is.
• Plaats nu de pomp op zijn plaats in de kuil.
• Bind een koordje aan de uitstroomslang van de pomp.
• Leg betonijzer of gaas op de kuil  voor extra ondersteuning. Let er wel op dat de door gaten kleiner zijn dan tien centimeter.
• Trek de uitstroomslang rustig door het middelste gat ervan.
• Nu mag je de molensteen in het midden van het gaas of betonijzer leggen, terwijl je de slang door het gat van de steen trekt.
• Bevestig de sproeiknop op de uitstroomslang van de pomp.
• Ten slotte vul je de randen rond de molensteen op met keien. Zorg ervoor dat deze goed gespoeld zijn.

Pompcapaciteit berekenen

Wanneer je volledig zelf je molensteen installeert, moet je een aangepaste pomp plaatsen.

Als je een molensteen als borrelsteen wil gebruiken, heb je een pomp nodig die het water door het gat omhoog pompt. Die pomp moet over voldoende capaciteit beschikken. Anders dan bij een egale, betonnen bol is het oppervlak van de molensteen wat ruwer, wat betekent dat het filmpje water dat over de molensteen loopt wat dikker moet zijn. Laten we zeggen een tweetal millimeter in plaats van één millimeter.

Hoe bereken je de capaciteit aangepast aan de afmetingen van jouw molensteen?

• Veronderstel een stroomsnelheid van 20 centimeter per seconde. Dat is voldoende voor een molensteen.
• Veronderstel een waterfilmpje van 0,2 centimeter.
• Bereken eerst de omtrek van de molensteen. De formule is 2 . r . TT oftwel de diameter vermenigvuldigen met pi, i.e. 3,14.
• Vervolgens bereken we de capaciteit op basis van bovenstaande gegevens: dikte waterfilm (in cm). omtrek molensteen (in cm) . stroomsnelheid (in cm). Dat wordt dus in dit geval: 0,2 vermenigvuldigd met de oppervlakte vermenigvuldigd met 20. Het resultaat wordt uitgedrukt in milliliter per seconde.
• De uitkomst reken je best om naar milliliters per minuut, dus vermenigvuldig de uitkomst met 60.
• Vervolgens reken je de milliliters om naar liters per minuut.
• Ten slotte houd je rekening met de opvoerhoogte: de afstand tussen de bovenkant van de molensteen en het water in de opvangbank. De capaciteit en de opvoerhoogte zijn omgekeerd evenredig.

Onderhoud van de molensteen

Een molensteen vergt weinig onderhoud, zeker als je het vergelijkt met andere waterelementen of vijvers. Het enige waarop je moet letten is dat het waterpeil niet te laag is. Door verdamping gaat er immers heel wat water verloren, dat je geregeld moet bijvullen. Een te laag waterpeil kan duur uitvallen, want het kan je pomp beschadigen.