Wie het woord 'hernia' uitspreekt, denkt meteen aan een aandoening aan de rug. Dat klopt uiteraard, maar het woord dekt eigenlijk een uitgebreider gamma van aandoeningen.

Strikt genomen betekent 'hernia' uitstulping en het gaat dan ook om verschillende aandoeningen waarbij een orgaan of een stuk weefsel uitstulpt terwijl het dat niet moet doen. De meest voorkomende hernia is niet die van de rug, maar betreft de lies- of navelbreuk. Dit artikel gaat over de bekendste herna, de rug- of nekhernia die voluit hernia nuclei pulposi (HNP) heet.

Hernia nuclei pulposi
Een tussenwervelschijf bestaat uit een geleiachtige binnenkern en een hardere buitenrand. Die buitenrand is vrij stevig, maar kan omwille van verschillende oorzaken toch zwakker worden. Vergelijk die buitenrand met een schijfje ananas uit blik. In zo'n schijfje kunnen scheurtjes ontstaan. Dat is nog geen probleem, maar wanneer op een bepaald moment de druk te hoog wordt, zal de geleiachtige binnenkern (die dus in de holte van ons schijfje ananas zit) wel doorbreken en uitstulpen. Van zodra dat het geval is, spreekt men van een hernia nuclei pulposi (HNP).

Pijn?
Op zich doet een hernia geen pijn. Een tussenwervelschijf heeft immers geen eigen zenuwen of bloedvaten. Het is het feit dat het uitstulpsel tegen het ruggenmerg of een zenuw aandrukt, dat pijn veroorzaakt wordt. Ook kan een hernia tot gevolg hebben dat bepaalde lichaamsdelen gevoelloos worden of niet meer functioneren omdat de zenuw wordt uitgeschakeld. De meest voorkomende pijn bij een hernia in de rug, is die in de benen. Meestal wordt één been flink geplaagd, in sommige gevallen doen beide benen pijn. Ook de rug zelf kan pjin doen.

Nek- of rughernia
Bij de hernia nuclei pulposi wordt ook nog een onderscheid gemaakt tussen een nek- of een rughernia terwijl het in beide gevallen wel om een uitstulping van de tussenwervelschijf gaat. In principe kan elke tussenwervelschijf in de ruggengraat gaan uitstulpen, maar in de praktijk zijn het vooral de tussenwervelschijven in de lumbale ruggengraat die worden getroffen door een hernia. Dat omdat zij de meeste lasten moeten dragen. Deze hernia wordt een rugherna genoemd en maar liefst negentig procent van de herniapatiënten hebben een rugherna.
Een nekhernia is een uitstulping van een schijf tussen de nekwervels en die komt slechts in 1 op de 8 gevallen van HNP voor. Dat omdat de nekwervels een stuk minder belast worden dan de lumbale wervels.
Slechts 1 op 200 patiënten heeft een hernia in de borstwervels. Dat komt omdat die wervels een stuk minder beweeglijk zijn dan de rug- en nekwervels, maar het kan dus ook voorkomen.

Letters en cijfers
Waar de hernia zich specifiek bevindt, zal worden aangeduid met letters en cijfers. Eén van de meest voorkomende hernia's bevinden zich tussen de vierde en de vijfde lendenwervel (L4 en L5) en die hernia heet dus 'hernia L4-L5'. Een andere hernia is de hernia L5-S1 waarbij men de tussenwervelschijf bedoelt die zich tussen de onderste lendenwervel en het heiligbeen bevindt. Het is interessant te weten dat op deze hoogte zich geen ruggenmerg meer bevindt – het ruggenmerg loopt maar tot de eerste of de tweede lendenwervel –, maar dat er wel een groot aantal zenuwen zijn geworteld.